Psikolojik Danışman Özge İspir
Anksiyete aynı zamanda kaygı bireylerde bulunan ani olay ve durumlara karşı çözüm yolları üretmesini sağlayan, hızlı karar vermesini sağlayan bir dürtüdür. Kaygının miktarı bireyin yaşamına olumsuz etki etmediği ve hayat kalitesini düşürmediği müddetçe var olması gereken bir durum iken bunun gereğinden fazla olması bireyin hayat kalitesini düşürerek, sosyal yaşamını da olumsuz etkilemektedir.
Anksiyete durumunda birey ruhsal ve fiziksel anlamda tepkiler vermektedir; hızlı kalp artışı, terleme, nefes almada zorlanma, aşırı terleme gibi reaksiyonlar göstermektedir.
Bunların haricinde; aşırı gergin olma, kendini değersiz hissetme, sosyalleşmede zorlanmak, başka bireyin görüşlerini fazla önemseyerek sürekli bunları düşünmek, çabuk sinirlenmek , dikkati toplayamamak,çabuk yorulma, ağrı hissetmek, üzüntülü olaylara ve zamanlara yoğunlaşmak gibi birçok belirtileride bulunmaktadır.
Dediğimiz gibi hafif kaygı bireyde olması gereken bir durum olduğu gibi bunun fazla olması ve bireyin hayatını olumsuz etkilemesi ile bu artık anksiyete bozukluğu olarak kabul edilir ve tedavi süreci başlaması gerekmektedir.
Anksiyete çeşitli durumlarda kendini gösterebilir;
“Saplantı bozukluğu”olarak adlandırılan anksiyete bozukluğu tekrar edilen takıntılı ve saplantılı davranışları içeren anksiyetedir. Bu anksiyete bozukluğuna sahip olan bireyler sürekli korku halindedir; ocağın altını kapamamak gibi davranışlar normalleşsede bunların sık tekrarlanması bir psikolojik rahatsızlık olarak kabul edilmektedir.
“Panik atak”Çok ciddi bir hayati durum olmamasına rağmen böyle hissedip korku ve endişe duyma halidir. Panik atak geçiren kişide kalp artışı hızlanır, nefes alış verişde zorluk çeker. Panik atak ani endişe anıdır anksiyetede ise bu süre sürekli bir haldedir.
“Travma sonrası stres bozukluğu”Yaşanılan travmatik bir olay sonrasında kişi o olayı sürekli tekrar yaşıyor gibi gözlerinin önünden geçirir buda bireyde yorgunluk ve uykusuzluğa ya da sürekli düşünce hali olmasına sebep olur.
“Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu”Burada birey her yaşanılabilecek olay karşısında endişe duyar. Borcu varsa ödeyememekten, evinde çıkabilecek yangında ailesini kaybetmekten ya da işinden çıkarılma gibi durumları düşünerek kaygı duyar.
“Agorafobi”Kişi burada tehlikeyle karşılaştığında ya da anksiyete yaşadığında yardım alamayacağından endişe duyar. Bu endişesi sebebiyle karanlık alanlarda ve kapalı yerlere giremez.
“Sosyal fobi”Kişi toplu alanlarda rezil olmaktan, küçük duruma düşmekten, yanlış cevaplar vermekten korkar.İçinden bunu dersem, bunu yapmış olsaydım diye olmayan düşünceleri düşünüp rezil olmuş gibi korku duyar.
Anksiyete tanısı konulduktan sonra birey çeşitli terapiler ve ilaç tedavisi ile sürece başlar fakat bazı yöntemlerle de bunu kontrol almaya çalışır.
Birey:
“Nefes egzersizleri” ile başa çıkmaya çalışır. Doğru nefes alıp verme kaygıda başa çıkma da önemli yöntem ve adımdır.
“Ayağa kalkma ve dik durma” ile bireye tehlikeli durumun olmadığı mesajı verilebilir. çünkü insan kaygı anında kendini öne doğru eğme eğilimindedir. “3-3-3 kuralını uygulamak” da bireyi rahatlatmaktadır. bu 3-3-3 kuralı;
etrafındaki üç nesneyi söylemek
Duyduğu üç sesi söylemek
bedenin üç yerini oynatmaktır.
“Kaygı randevusu oluşturma” ile kaygıları bir yere not alarak bir saate ayarlanır ve birey günün her anında kaygıyı yaşamak yerine günün belli saatinde kaygı yaşar.
“İçinde bulunduğu ana konsantre olma” ile geleceği sürekli düşünmekten çok ana odaklanmayı sağlar.
“Kendini meşgul etme” ile beynin sürekli kaygı yaşamasına engel olarak düşünmeyi erteler.
“şekerden uzak dur”arak anksiyete krizine de engel olabiliriz.
“kaygı duyulan olay yerine başka güzel bir anının yer değişmesini sağlamak” aşırı kaygı duyulmasına sebep olan olay yerine mutlu edici olayların yer değişmesini sağlayarak da anksiyete önlenebilir bu bir çeşit şema değiştirme yöntemidir.