Psikolog Gülce CANLI
Barbara Tizard ve arkadaşları (1977), bakım evlerinde kalan 26 çocuğu gözlemlemişlerdir. Bu 26 çocuk doğumlarından itibaren 4 yıl boyunca kurumda kalmakta olan çocuklardır. Bu bakım evlerinde uygun oyuncaklar, kitap ve koruma altında olmalarına karşın bakım verenlerin mesafeli olmaları konusunda yönlendirildikleri bir sistem yürütülmektedir. Gözlem ve takip yapılan 26 çocukla, tanı grupları ortaya çıkmıştır.
8 tanesi duygusal olarak geri çekilmiş (emotionally withdrawn) ve sosyal tepkisiz (social unresponsive) çocuklardır.
10 tanesi ayrım gözetmeksizin sosyal, ilgi arayışında ve hiç tanımadıkları yetişkinlerde olmak üzere herkese yapışan çocuklardır.
Geri kalan 8’nin ise bakıcılarıyla seçici bağlanmalar kurdukları gözlenmiştir.
Bu çalışma uygunsuz bakım verme ya da anne yoksunluğu olduğu kaynaklı iki temel tip bağlanma bozukluğunun varlığına işaret etmiştir: Sosyal Tepkisiz (İnhibe) Tip ve Ayrım Gözetmeksizin Sosyal (disinhibe) Tip
Tepkisel Bağlanma Bozukluğu
9 ay-5 yaş arasında görülen; çocuğa yetersiz bir bakım verilmesine, bakım verende yapılan sık değişikliklere ya da çocuğun, çocuk-bakım veren oranının yüksek olduğu kurumlar gibi ortamlarda büyümesine bağlı olarak ortaya çıkan, çocuğun,
Sıkıntısı olduğunda, çok seyrek/az rahatlatılma arayışı içine girmesi ve
Sıkıntısı olduğunda, rahatlatılmaya çok seyrek/az tepki vermesi ile belirli, bakımveren erişkinlere karşı kısıtlı, duygusal açıdan içe kapanık sürekli bir davranış göstermesinin yanında,
Başkalarına karşı çok az sosyal ve duygusal tepki göstermesi,
Olumlu duygulanım kısıtlılığının veya
Bakımveren erişkinlerle, korkutucu olmayan etkileşimler sırasında bile, açıklanamayan bir biçimde, çabuk kızma, üzülme ya da korkma dönemlerinin olması ile karakterize ruhsal bir rahatsızlıktır.
Bağlanma davranışlarının olmaması, bozukluktaki temel eksikliktir ve hastalık göstergesi olan varsayılan birincil bakıcılara yönelik bağlanma davranışlarının olmamasıdır. Bu bozukluğu gösteren çocuklarda ciddi duygusal ihmal görülmektedir.
Sınırsız Toplumsal Katılım Bozukluğu
9 ay ve üzerindeki çocuklarda görülen; çocuğa yetersiz bir bakım verilmesine, bakımverende yapılan sık değişikliklere ya da çocuğun, çocuk-bakımveren oranının yüksek olduğu kurumlar gibi ortamlarda büyümesine bağlı olarak ortaya çıkan, çocuğun,
Tanımadığı erişkinlere yaklaşırken ve onlarla etkileşim kurarken suskunluk göstermemesi/çok az suskunluk göstermesi,
İleri derecede senli benli sözel/bedensel davranışlar göstermesi,
Tanımadığı ortamlarda bile, göze aldığı bir eylemle ilgili olarak bakımveren erişkine dönüp bakmaması/yeterince bakmaması ve/veya
Tanımadığı bir erişkinle gitme konusunda, hiç duraksamadan/çok az duraksayarak isteklik göstermesi gibi tanımadığı erişkinlere karşı yabancılama ve yadırgama davranışlarının olmaması ile karakterize ruhsal bir rahatsızlıktır.
Not: Minnis ve arkadaşları ebeveyn bildirimi, psikiyatrik görüşme ve davranışsal gözlemler içiren bir seri çalışmada yapmışlar ve Tepkisel Bağlanma Bozukluğu ve Sınırsız Toplumsal Katılım Bozukluğu’nun, okul çağı çocukları ve ergenler için farklı biçimlerde ortaya çıkabileceğine işaret etmişlerdir.